Małgorzata Dąbrowska
Kraków (naukowiec niezależny)
Abstrakt
Pierwsza Wystawa Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej została zorganizowana w Krakowie w 1911 roku z inicjatywy środowisk skupionych wokół redakcji „Krakowskiego Miesięcznika Artystycznego” oraz episkopatu.
Nie stanowiła ona klasycznego przeglądu aktualnych nurtów i tendencji w sztuce sakralnej. Jej autorom przyświecała potrzeba reformy. W komentarzach pojawiają się refleksje na temat nieprzystawalności charakteru prezentowanych dzieł do tematyki religijnej, ale jeszcze silniejszy ton nagany pobrzmiewa w odniesieniu do wcześniejszych dekoracji XIX-wiecznych obiektów kultu. Konieczność zmian była podyktowana pragnieniem stworzenia sztuki o oryginalnym wyrazie, przenikniętej autentycznym duchem religijnym. Istotnym wskazaniem było także nawiązanie do osiągnięć polskiego rzemiosła rozwijanego pod patronatem stowarzyszenia Polska Sztuka Stosowana oraz związku Architektura, Rzeźba, Malarstwo i Rzemiosło, który na wystawie miał do dyspozycji osobną salę.
Na ogłoszonych wtedy konkursach Włodzimierz Konieczny otrzymał I nagrodę za rzeźbę „Immaculata” oraz II nagrodę za plakietę z Matką Boską i Dzieciątkiem.
Bogata biografia tego mało znanego twórcy warta jest przytoczenia, podobnie jak krótka charakterystyka jego twórczości. W zakresie grafiki lokuje się ona na pograniczu symbolizmu i ekspresjonizmu, w rzeźbie łączy wpływy nowego klasycyzmu i neorenesansu. Młody artysta, absolwent krakowskiej ASP, podejmował także działalność krytyczną. Twierdził, iż niemożliwe jest uzyskanie dokonań w zakresie sztuki wysokiej bez równoległego rozwoju sztuki użytkowej. Przemyślenia Koniecznego wpisują się w refleksje jemu współczesnych na temat perspektyw rozwoju twórczości sakralnej, konieczności określenia jej istoty, opracowania obowiązujących dla niej wzorców.
Słowa kluczowe: Wystawy sztuki religijnej, symbolizm, nowy klasycyzm, krytyka artystyczna, sztuka użytkowa
Bibliografia
Artykuł niesygnowany, Z Pałacu Sztuk Pięknych. Program wystawy współczesnej polskiej sztuki kościelnej. Konkursy będące w związku z wystawą kościelną, „Krakowski Miesięcznik Artystyczny” 1911, nr 1.
Artykuł niesygnowany, I Wystawa Sztuki kościelnej w Krakowie, „Tygodnik Ilustrowany” 1911, nr 51.
Artykuł niesygnowany, Rozstrzygnięcie konkursu na posąg Immaculaty, „Krakowski Miesięcznik Artystyczny” 1911, nr 10.
Artykuł niesygnowany, Ruch artystyczny w Paryżu, „Krakowski Miesięcznik Artystyczny” 1911, nr 7.
Bukowski J., Cybulski T., Frycz K., Kowalski G., Kunzek H., Maszkowski K., Mączyński F., Odrzywolski S., Pawelski J., Stachiewicz J., Szydłowski T., Till S., Warchałowski J., Żeleński S., Pierwsza Wystawa Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi w Krakowie, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1911.
Górzyński W., Zadania współczesnego malarstwa kościelnego. Pierwsza wystawa sztuki kościelnej im. Piotra Skargi w Krakowie, Kraków 1911.
Hoszowski E., Wystawa sztuki kościelnej, „Rydwan” 1912, nr 1.
Katalog I wystawy współczesnej sztuki kościelnej im. Piotra Skargi, Dzieła z konkursu I na plakietę rzeźbiarską „Madonna”, Kraków 1911.
Katerla J. [właś. Żeromski Stefan], Róża. Dramat niesceniczny, Kraków 1909.
Konieczny W., Z Krakowa. Kraków środowiskiem artystycznem. Szkoła ceramiczna, „Sztuki Plastyczne”, [osobny dział „Krakowskiego Miesięcznika Artystycznego”], 1912, nr 2.
Kossowska I., Włodzimierz Konieczny, http://culture.pl//pl/tworca/wlodzimierz-konieczny, (data dostępu: 16 II 2017).
Kowalski G., Znaczenie I Wystawy Współczesnej Sztuki Kościelnej, „Sztuki Plastyczne”, [osobny dział „Krakowskiego Miesięcznika Artystycznego”], 1912, nr 2.
Kowalski G., Kopera F., O sztukę kościelną, „Krakowski Miesięcznik Artystyczny” 1911, nr 1.
Kudelska D., Sztuka religijna na wystawach Wiener Secession i Kunstlerbund Hagen (1898 – 1933), „Sacrum et Decorum” t. 10 (2017).
Lepszy L., Goliński S., Kopera F., Przedmowa, „Krakowski Miesięcznik Artystyczny” 1911, nr 1.
Tuszowski J., Po zamknięciu wystawy pierwszej sztuki kościelnej im. Piotra Skargi w Krakowie MDCCCCXI, „Odbitka z Przeglądu Powszechnego”, Drukarnia Eugeniusza i dr Kazim. Koziańskich w Krakowie 1911.
Smolik P., Włodzimierz Konieczny. Człowiek i artysta, Kraków 1927.
Wolańska J., „Ku odrodzeniu sztuki religijnej”. O próbach odnowy sztuki kościelnej na ziemiach polskich w latach 1900 – 1939 (ze szczególnym uwzględnieniem malowideł ściennych), „Sacrum et Decorum” t. 5 (2012).
Żeromski S., Snobizm i postęp, Warszawa – Kraków 1923.