Zofia Szot
Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Streszczenie
Jerzego Nowosielskiego bez wątpienia można nazwać jedną z najważniejszych postaci polskiej sztuki współczesnej. Zbudowanie zaprojektowanej przez siebie cerkwi było największym marzeniem artysty, które udało się zrealizować w 1997 roku w Białym Borze. Artysta w kreowaniu owej cerkwi pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy sięgał przede wszystkim do swojej twórczości, co zaowocowało powstaniem materialnego testamentu malarza, zamkniętego w jednej bryle. W niniejszej pracy staram się wykazać, że świątynia zawiera w sobie nawiązania do takich tematów w malarstwie Nowosielskiego, jak przedstawienia sakralne, abstrakcja, pejzaż, ale również do zabiegów malarskich, rozwiązań architektonicznych czy motywów, które możemy znaleźć w realizacjach artysty. Świątynia jest syntezą artystycznego dorobku malarza, ale i odzwierciedla jego poglądy dotyczące sztuki sakralnej oraz wiary chrześcijańskiej. W moim artykule wykorzystuję analizę ikonograficzną oraz fenomenologiczną przestrzeni świątyni. Nie stosuję podziału na architekturę oraz polichromię, gdyż w tej realizacji są one ze sobą nierozerwalnie scalone i tylko traktowane jako jedno dają możliwość odczytania dzieła jako syntezy twórczości autora.
Słowa kluczowe: cerkiew greckokatolicka, współczesna sztuka sakralna, Jerzy Nowosielski, Biały Bór, cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy
Bibliografia
Batruch A., Biały Bór, Jever 2018.
Błażko M., Cerkiew pw. Narodzenia Przenajświętrzej Bogarodzicy w Białym Borze jako wzór integracji architektury i malarstwa sakralnego, Gdańsk 2018.
Bułgakow S., Prawosławie. Zarys nauki Kościoła Prawosławnego, Białystok, Warszawa 1992.
Czerni K., Nietoperz w świątyni, Kraków 2018.
Czerni K., Nowosielski, Kraków 2006.
Czerni K., Nowosielski – sztuka sakralna. Podlasie, Warmia i Mazury, Lublin, Białystok, 2019.
Nowosielski w Małopolsce. Sztuka sakralna, Kraków 2015.
Filarska B., Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1983.
Haake M., Sztuka abstrakcyjna i sztuka sakralna, „Sacrum et Decorum” 2009, nr 2, s. 95-110.
Ikona w przestrzeni. Cerkiew Greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Białym Borze, Biały Bór 2011.
Jerzy Nowosielski – byty subtelne, red. A. Dela-Kropiowska, Opole 2013.
Jerzy Nowosielski. Listy i zapomniane wywiady, red. D. Warszawski, Kraków 2015.
Nowosielski J., Inność prawosławia, Warszawa 1991.
Nowosielski J., Czerni K., Sztuka po końcu świata: rozmowy, Kraków 2012.
Nowosielski J., Czerni K., Zagubiona bazylika: refleksje o sztuce i wierze, Kraków 2013.
Nowosielski J., Sławęcka A., Villa dei Misteri, Białystok, Kraków 1998.
Nowosielski. Malarz, filozof, teolog, red. A. Jurgilewicz-Stępień, E. Zalewska, Supraśl 2018.
Podgórzec Z., Mój Chrystus. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Białystok 1993.
Podgórzec Z., Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985.
Porębski M., Nowosielski, Kraków 2003.
Porębski M., Symbol i uniwersum, „Architektura Murator”, nr 2/1998.
Prorok na skale. Myśli Jerzego Nowosielskiego, red. R. Mazurkiewicz, W. Podrazik, Kraków 2001.
Surmiak-Domańska K., Cerkiew bez kompromisów, w: „Gazeta Wyborcza”, nr 42/1999.