Leszek Makówka
Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach
Streszczenie
W krypcie grobowej biskupów katowickich, znajdującej się w podziemiach śląskiej katedry, powstała w 2017 roku polichromia inspirowana przesłaniem ostatniej księgi Pisma Świętego, Apokalipsy według św. Jana. Autorami projektu i wykonawcami są katowiccy artyści Joanna Piech i Roman Kalarus. Apokalipsa zapowiada nadejście panowania Bożego, czego symbolem jest obraz Nowego Jeruzalem rozplanowany na centralnej ścianie krypty. Pozostałe przedstawienia nawiązują do dramatycznych wydarzeń poprzedzających ostateczne zwycięstwo Boga. Polichromia jest kolejną monumentalną realizacją artystów we wnętrzach kościelnych. Podobnie jak we wcześniejszych pracach wykorzystali oni własne doświadczenia artystyczne: Piech – graficzki, Kalarus – plakacisty. Formalnie ekspresję przedstawienia niesie mocna paleta barwna. Artyści użyli barw w ich podstawowych tonach o głębokim nasyceniu. Siłę wyrazu wzmacniają wręcz agresywne kontrasty kolorystyczne. Niewątpliwie katowicka polichromia stanowi ważny przykład współczesnego malarstwa ściennego w przestrzeni kościelnej.
Słowa kluczowe: polichromia, krypta, malarstwo ścienne, barwa, apokalipsa, Jeruzalem
Bibliografia
Materiały archiwalne:
Archiwum Komisji Architektury i Sztuki Sakralnej w Katowicach (=AKAiSSAKat.), pismo nr LK II-37/1996, Opinia projektu polichromii krypty grobowej biskupów katowickich autorstwa J. Piech i E. Sidorowicz (10 V 1996).
Źródła publikowane:
Lutherbibel, Wartburg 1934.
Opracowania:
Bielska-Krawczyk J., Lebenstein – ilustrator. Malarz jako czytelnik, obraz jako lektura, Kraków 2011.
Krypta grobowa biskupów katowickich, red. Ł. Gaweł i in., tekst A. Malina, Katowice 2018.
Makówka L., Sztuka sakralna na Górnym Śląsku w II połowie XX wieku. Malarstwo i rzeźba, Katowice 2008.
Miłosz C., Przedmowa [w:] Apokalipsa, przeł. C. Miłosz, Kraków 1998.
Pasierb J.S., Gałęzie i liście, Poznań 1985.
Rogozińska R., W stronę Golgoty. Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970–1999, Poznań 2002.
Stacje Drogi Krzyżowej. Parafia św. Michała, świątynia pw. Matki Kościoła-Niepokalanej Jutrzenki Wolności, red. A. Romaniuk, teksty W. Kolorz, J. Piech, R. Kalarus, Katowice 2002.
Katalogi wystaw:
Kalarus, katalog wystawy, Galeria Środowisk Twórczych w Bielskim Centrum Kultury w Bielsku-Białej (1997), red. P. Czadankiewicz, tekst M. Charyło, Bielsko-Biała 1997.
Kalarus. Plakat, katalog wystawy, Galeria Centrum w Katowicach, 1996, red. R. Kalarus, tekst Z. Schubert, Katowice 1996.
Artykuł w czasopiśmie lub w gazecie:
Czerner-Wieczorek K., Światło nadziei, „Gość Niedzielny” 6, 1992, nr 47, s. 16.
Makówka L., Plastyka współczesnych przedstawień Drogi krzyżowej. Wybrane realizacje w kościołach archidiecezji katowickiej w II połowie XX wieku, „Liturgia Sacra” 9, 2003, nr 2, s. 451–480.
MR, Tłumem jesteśmy my, „Gość Niedzielny” 80, 2003, nr 14, s. 27.
Musialik M., Styrna-Bartkowicz K., Znak naszych czasów (Kościół Matki Kościoła Niepokalanej Jutrzenki Wolności w Katowicach), „Sztuka Sakralna” 2, 2003, nr 3, s. 6–11.
Rogozińska R., Apokalipsa według Grzegorza Bednarskiego. Eskalacja zła czy orędzie nadziei?, „Sacrum et Decorum” 3: 2010, s. 95–114.
W sztuce nie ma pewników. Rozmowa z Romanem Kalarusem, rozmawiała T. Semik, „Opcje” 1, 1993, nr 2, s. 102–104.
Strony internetowe:
Pastwa M., http://www.zacheta.lublin.pl/infobiz_server.php?mod=2&nid=87 (dostęp 1 IX 2018).
Profesor Roman Kalarus, http://www.xlo.pl/gazetka/archiwum/7/index.html (dostęp 1 IX 2018).